Fel rhan o’n cyfres i ddathlu Wythnos Gyrfaoedd Gwyrdd, buom yn siarad ag Alexandra Storr, Hyfforddai Rheolaeth â Willmott Dixon. Mae Alexandra hefyd yn Llysgennad STEM Am Adeiladu sydd, er mai dim ond ym mlynyddoedd cyntaf ei gyrfa adeiladu y mae hi, eisoes wedi gweithio ar rai prosiectau adeiladu cynaliadwy arloesol.  

Allwch chi rannu eich hoff brosiect adeiladu gwyrdd yr ydych wedi gweithio arno, ac egluro beth oedd yn ei olygu?

Alexandra: “Academi Tarleton yn Swydd Gaerhirfryn oedd yr ysgol uwchradd wladwriaethol gyntaf y DU i gael ei hadeiladu i fod yn Garbon Sero Net mewn Gweithrediad (NZCiO). Hwn oedd fy mhrosiect cyntaf erioed fel hyfforddai rheoli â Willmott Dixon. Fe'i gwelais o'r rhaw gyntaf yn y ddaear ym mis Hydref 2021 nes ei gwblhau'n ymarferol yn gynharach yn 2023.

Roedd yn gynllun gwych i fod yn rhan ohono, gan ddisodli cyfleusterau ysgol hen ffasiwn ag adeilad sero net newydd sbon sy’n golygu y gallai’r ysgol wneud cais am gyllid o rywle arall yn hytrach na thuag at gostau cynyddol biliau ynni, a helpu tuag at dargedau sero net y llywodraeth. Cynlluniwyd yr adeilad gyda dull ‘ffabrig yn gyntaf’ sy’n golygu bod y lloriau a’r deunyddiau wal wedi’u dewis oherwydd eu gwerthoedd thermol er mwyn sicrhau’r effeithlonrwydd gorau posibl. Cyfeiriadedd a ffurf/más yr adeilad oedd y ffactorau dylunio allweddol yn ystod y dyluniad cychwynnol. Yna cynlluniwyd systemau Mecanyddol a Thrydanol i wella effeithlonrwydd wrth gadw’r adeilad yn syml i’w ddefnyddio.

Roedd y to wedi'i lwytho â phaneli PV, gyda meintiau'n deillio o gyfrifiad TM54 i ddeall sut mae'r adeilad yn cael ei ddefnyddio ac yn bodloni ei ofynion ynni. Darparwyd gwres gan ddefnyddio Pympiau Gwres o’r Ddaear, sef technoleg sy’n cymryd gwres o graidd y ddaear tua 150m o ddyfnder i gynhesu’r adeilad â phympiau ac offer arbenigol.

Rydym nawr yn dylunio adeilad coleg NZCiO newydd yn Wigan, a gyflwynwyd yn ddiweddar i'w gynllunio. Rydym wedi dilyn egwyddorion tebyg, gan gymhwyso gwersi a ddysgwyd o Academi Tarleton. Rydym yn canolbwyntio ar sicrhau bod y cyfrifiadau a’r modelu’n cael eu defnyddio yn ystod y dylunio, i’n galluogi i ragweld gofynion ynni’r coleg. Yr her fwyaf yw bod coleg yn gweithredu mewn ffordd hollol wahanol i ysgol, felly mae gofynion ynni yn wahanol iawn ac mae angen llawer o offer arbenigol ychwanegol ar gyfer y cwricwlwm. Rydym hefyd yn ymgorffori’r adeilad newydd mewn campws presennol, felly mae angen inni gadw’r coleg yn weithredol drwy gydol y broses adeiladu.

Mae wedi bod yn wych gweld dwy ochr y gwaith adeiladu – yr adeiladu ffisegol ar y safle a’r broses dylunio a datblygu. Mae’r ddau yn cydblethu a pho fwyaf y gallwn ymgysylltu â’r gadwyn gyflenwi yn gynharach yn y broses, y mwyaf y gallwn ddylanwadu ar newid meddylfryd o ran cynaliadwyedd.”

Sut mae'r agwedd at gynaliadwyedd mewn adeiladu wedi esblygu?

Alexandra: “Mae cynaliadwyedd bron wedi’i orfodi arnom, a hynny’n gwbl briodol, gan gyrff llywodraethu a thargedau cenedlaethol. Mewn ffordd, roedd adeiladu ar ei hôl hi’n fawr o’r amseroedd pan ddaeth i gynaliadwyedd. Fodd bynnag, mae cwmnïau fel Willmott Dixon ar flaen y gad o ran cynaliadwyedd ac mae ganddyn nhw awydd ymwybodol i gyrraedd ein targedau ein hunain nid yn unig gyda'r adeiladau rydyn ni'n eu dylunio a'u hadeiladu ond hefyd gyda'n hymddygiad unigol ein hunain.

Â'r atgoffa cyson bod ein planed yn cynhesu ac y dylem ddisgwyl tywydd mwy eithafol, dylai adeiladu fod yn un o'r prif ddiwydiannau sy'n ceisio newid y ffordd yr ydym yn trin ein planed. Rwy’n teimlo bod mwyafrif y bobl ym maes adeiladu bellach yn gallu deall yr effeithiau dilynol y mae rhai deunyddiau a phrosesau yn eu cael ar y blaned, ac mae dulliau adeiladu modern yn cael eu datblygu’n barhaus i sicrhau dyfodol cynaliadwy.”

Pa dueddiadau adeiladu gwyrdd ydych chi'n rhagweld fydd yn dod yn boblogaidd yn y blynyddoedd i ddod?

Alexandra: “Mae dulliau adeiladu modern fel adeiladau modiwlaidd yn bendant yn mynd i barhau i gael eu denu. Gallwn eisoes weld llawer o adeiladau uchel yn cael eu hadeiladu mewn ychydig fisoedd yn hytrach na'r rhaglenni 2-3 blynedd blaenorol. Trwy adeiladu oddi ar y safle, mae contractwyr yn gallu arbed amser a llafur, wrth sicrhau adeiladwaith o ansawdd uchel. Byddwn yn cyfrifo carbon ymgorfforedig cyn i'r unedau gyrraedd y safle hyd yn oed, sy'n golygu y gellir cyfrifo gwerthoedd cynaliadwyedd yn gynnar i sicrhau bod adeilad yn cyflawni'r targedau a osodwyd gan gyrff llywodraethu a fframweithiau.

Rwyf hefyd yn meddwl y bydd modelu a chasglu data yn rhan enfawr o adeiladu. Bydd BIM yn parhau i ddatblygu a chael ei ddefnyddio mewn camau cynharach o adeiladu gan y tîm dylunio llawn, i sicrhau effeithlonrwydd mewn adeiladau a chynhyrchu rhagfynegiadau cywir yn seiliedig ar dueddiadau tymheredd y blaned. Byddwn yn defnyddio modelau fel arf yn hytrach nag yn ôl-weithredol i gofnodi adeiladu. Gallwn eisoes weld casglu data yn cael ei ddefnyddio o un prosiect i ragweld y nesaf, a bydd adeiladu digidol yn ofyniad mawr ac yn arf trwy gydol oes prosiectau.”